روزنامه شرق

کلا صورت‌مسئله پاک شد. نه خانی آمده و نه خانی رفته است. اصلا آرشیوی به خارج از کشور منتقل نشده است. این فحوای سیدعزت‌الله ضرغامی درباره ماجرای انتقال آرشیو رسانه ملی به خارج از کشور است. او در واکنش به اخبار و شایعات مربوط به چرایی سردرآوردن آرشیو صداوسیما از قاب برنامه‌های شبکه «من و تو» در زمان مدیریت او، به‌کل ماجرا را تکذیب کرده و همه را شایعه خوانده است.

او دیروز به ایسنا گفته است: «این مطلب را برای اولین بار در توییت دوست عزیزمان آقای حسام‌الدین آشنا دیدم و به ایشان گفتم وزارت اطلاعات دولت فعلی را قبول دارم و از آنها درخواست می‌کنم با همه وجود درباره شایعاتی که مطرح می‌شود، تحقیق و تعقیب کنند. روشن کنند اصلا درباره چه چیزی حرف می‌زنند. هر نظری که دستگاه اطلاعاتی درباره بنده و حتی مدیر قبل آرشیو بدهد، همه را می‌پذیریم. به این طور شایعات بی‌اساس نباید توجه کرد، چون بی‌اساس است و ارزش خبری ندارد».

رئیس اسبق سازمان صداوسیما معتقد است که همه اینها شایعه است: «درباره شایعاتی که اخیرا من متوجه شده‌ام، هیچ‌گونه تلفن و اطلاع‌رسانی از سوی دستگاه‌های مسئول و همچنین بازخواست و سؤالی از من نشده و حتی کسی از مدیر وقت آرشیو هم بازخواستی نکرده است. بنابراین نمی‌دانم این شایعات چگونه مطرح شده و من تعجب می‌کنم که یک مقام مسئول چرا علیرغم شعارهایی که می‌دهد که ما آمده‌ایم پرونده‌سازی‌ها را جمع کنیم، خودشان به این مسائل دامن می‌زند. نه تنها این مسائلی که مطرح می‌کنند با من مطرح نشده، بلکه با رئیس وقت آرشیو هم مطرح نشده است؛ به نظرم این بحث خوب است توسط دستگاه‌های اطلاعاتی روشن شود. اصلا چنین چیزی معلوم نیست اتفاق افتاده یا نه که در دوره ما هم باشد».

آنچه مشخص است، این است که شبکه بی‌بی‌سی و به‌ویژه من و تو این سال‌ها مستنداتی از پیش از انقلاب و روزهای اول انقلاب تهیه و پخش می‌کنند که حاوی فیلم‌ها و تصاویری دست اول است؛ فیلم‌هایی که تاکنون از صداوسیمای خودمان هم در این سال‌ها منتشر نشده است. تنوع و حجم آن هم زیاد است یعنی این‌طور نیست که به صورت اتفاقی یک دو حلقه فیلم به دست آنها رسیده باشد. آنها تقریبا درباره هر موضوعی که برنامه می‌سازند، مابازای تصویر ویدئویی ناب دارند.

ضرغامی درباره استفاده آرشیوی مستندهای شبکه من و تو، گفته است: «من با این شبکه ارتباطی ندارم و آن مستند را ندیده‌ام. به هزار و یک دلیل در سراسر دنیا تصاویر از دوره پهلوی پخش می‌شود که می‌تواند از آن آنتن تلویزیون ما هم گرفته شده باشد، چرا که در دوره اول من بسیاری از تصاویری که دیده نشد، پخش شد؛ بنابراین هر کسی می‌تواند آن تصاویر را بگیرد و پخش کند خیلی هم مانع نمی‌شویم. مردم هم می‌توانند پخش کنند. ضمنا خیلی از مراکز مختلف چه خارجی و داخلی، برای خودشان تصاویری از دوران انقلاب داشته‌اند که می‌توانند استفاده کنند و هیچ ربط و ارتباطی با صداوسیما ندارد».

پاسخ ضرغامی چندان قانع‌کننده به نظر نمی‌رسد. اینکه ممکن است این فیلم‌ها از برخی از شبکه‌ها یا تلویزیون‌های خارجی که بعضا به تصاویری از وقایع و حوادث ایران در دوره‌های زمانی مختلف دسترسی داشته‌‌اند خریداری شده است، به چند دلیل نمی‌تواند واقعیت داشته باشد؛ اول اینکه آیا آنها چنین حجمی از فیلم و تصویر مربوط به ایران در اختیار داشته‌اند؟ موضوع برخی از این فیلم‌ها این گمانه را کم‌رنگ می‌کند چراکه ارزش محتوایی و خبری‌اش در آن زمان می‌توانسته صرفا کارکرد داخلی داشته باشد نه خارجی. سؤال دیگری که پیش می‌آ‌ید، این است آیا نسخه‌هایی از فیلم‌هایی که همان زمان وارد تلویزیون می‌شده، تهیه شده اما وارد سازمان نشده است؟ آیا افرادی که دسترسی داشته‌‌اند به‌مرور آنها را خارج کرده‌‌اند یا اینکه یک جا و در یک دوره زمانی خاص بعدها این فیلم‌ها از آرشیو صداوسیما خارج شده است؟ در این صورت چه زمانی و به چه شکلی؟ با توجه به اینکه امکانات ضبط و ثبت و تکثیر در سال‌های دور محدود بوده و بیشتر امکانات هم در اختیار تیم تلویزیون بوده است. بعید به نظر می‌رسد که امکان تکثیر فیلم‌ها در همان زمان وجود داشته است. فقط دو امکان باقی می‌ماند؛ اینکه در سال‌های بعد به‌مرور این فیلم‌ها از سوی افراد و به اشکال مختلف از صداوسیما خارج شده یا یکباره و در یک پروژه مشخص کپی و منتقل شده است.

محمد هاشمی، رئیس سازمان صداوسیما در سال‌های 63 تا 73 پیش از این گفته بود که در زمان ریاست او بر این سازمان هم درخواست‌هایی برای خرید آرشیو‌‌های محرمانه با مبالغ بالا وجود داشت، اما هیچ‌گاه آرشیو محرمانه‌ای در اختیار شبکه‌های خارجی قرار نگرفت. او یک مورد درخواست شبکه‌های آمریکایی برای خرید یکی از تصاویر محرمانه صداوسیما را در سال‌های ابتدای انقلاب مثال زده بود که هنوز در آرشیو صداوسیماست و پخش نشده.

طبق ادعای امیر تاجیک، مدیر اسبق شبکه مستند، این آرشیو در زمان مدیریت عزت‌الله ضرغامی از صداوسیما خارج شده که ضرغامی به‌کل آن را تکذیب می‌کند و مدیران بعدی و قبلی هم تا این لحظه هیچ واکنشی به این ماجرا نشان نداده‌اند. صداوسیما هم هیچ اطلاعیه‌ای درباره آن نداده است. مدیر وقت شبکه مستند دو سال قبل در نامه‌ای سرگشاده خطاب به عزت‌الله ضرغامی، رئیس سابق صداوسیما، به موضوع خروج آرشیو اشاره کرده بود. بهانه نگارش این نامه، انتقاد عزت‌الله ضرغامی به حذف شبکه‌هایی بود که در دوره مدیریت خود ساخته بود. در قسمتی از نامه سرگشاده تاجیک به ضرغامی آمده بود: «جنابعالی درخصوص آرشیو سازمان و پخش تصاویر محرمانه از شبکه‌های معاند اظهارنظر کرده بودید که هیچ تصویری از آرشیو خارج نشده است. سؤال اینجاست که چرا مدیرکل اسبق آرشیو تا سرحد بازداشت پیش رفت و تنها به دلیل واسطه‌گری شما بازداشت نشد؟ و چرا دو نفر از کارشناسان زیرمجموعه ایشان بازداشت شده، در دادگاه حضور یافتند و محکوم به حبس شدند؟ اینکه اظهرمن‌الشمس است که تصاویر تلویزیون در شبکه‌های معاند و در قالب برنامه‌های مختلف به نمایش درمی‌آید و شما تنها به تکذیب بسنده می‌کنید». اشاره تاجیک به حجت‌الاسلام محمدیان بود؛ کسی که در مهرماه سال 92 با حکم ضرغامی مدیریت آرشیوها و کتابخانه‌های صداوسیما را برعهده گرفت. درست بعد از انتصاب او به این سمت بود که بحث استفاده از آرشیو محرمانه صداوسیما، نه در شبکه‌های خارجی، بلکه در مستندهایی علیه دولت و رئیس‌جمهوری تازه‌به‌پاستوررسیده مطرح شد.

به تازگی احسان قاضی‌زاده‌هاشمی، عضو هیئت نظارت بر سازمان صداوسیما، به ایسنا گفته بود که دلیل انتقال آرشیو صداوسیما غفلت مدیران پیشین این سازمان بوده است. اما او اشاره مشخصی هم به نام آن مدیر یا مدیران نکرده است. این نماینده مجلس شورای اسلامی با اشاره به واکنش بجا و به‌موقع عبدالعلی علی‌عسکری در جلوگیری از خروج این آثار پس از اطلاع از موضوع، مطرح کرد: به نظر می‌رسد این اتفاق بر اثر غفلت مدیران پیشین سازمان صداوسیما رخ داده است، اما انتظار ما پیگیری مجدانه برای تحقیق‌وتفحص درباره این اتفاق بسیار بد است. او گفته بود که انتظار می‌رود ریاست سازمان صداوسیما با دراختیارگرفتن وکلای خبره بین‌المللی با طرح دعوی در دادگاه‌های کشورهایی که مبدأ انتشار این فیلم‌ها بوده‌اند این حق را استیفا کرده و طلب خسارت کند.

قاضی‌زاده‌هاشمی تأکید کرده بود که خواست ما پیگیری و برخورد قاطع با مدیران خاطی و پاسخ‌گو‌بودن آنها برای این اتفاق است و پیگیری این موضوع حتما در برنامه‌های آتی مراجع نظارتی و شورای نظارت سازمان انجام خواهد شد.

پیش‌تر حسام‌الدین آشنا، مشاور رئیس‌جمهور، هم در توییتی به این مسئله اشاره کرده و گفته بود: «در این روزها یادی کنیم از عزتمندانی که آرشیو تلویزیون ملی ایران را با بودجه‌ای درخور ولی حفاظتی اندک دیجیتال کردند، اجنه هم آرشیو آماده را چون ورق زر ربودند و فروختند، نه به من و نه به تو، بلکه به ازمابرترانی که در تونل زمان اسطوره ساختند از عوامل دردهای بی‌درمان ملت ایران».

موضوع فروش آرشیو صداوسیما اخیرا با پخش مستند چندقسمتی «انقلاب 57» که از شبکه من‌وتو پخش شد، دوباره رسانه‌ای شد. این در حالی است که دسترسی به این فیلم‌های آرشیوی تنها مختص به شبکه «من‌وتو» نبوده است. حدود یک سال پیش نیز فردی به نام شاهد علوی، خبرنگار آزاد، در توییتر خود بخش‌‌های دیده‌نشده‌ای از جلسه مجلس خبرگان رهبری در 14 خرداد سال 68 را که منجر به انتخاب حضرت‌ آیت‌الله خامنه‌ای به رهبری انقلاب شده بود، منتشر کرد. او بعدها گفت که این تصاویر را از طریق یک منبع در ایران دریافت کرده است.

برچسب ها: صدا و سیما ، آرشیو صدا و سیما