شرق: گفتوگوهايي كه بعيد است ملي شود. از حدود يك سال پيش كه ايده
گفتوگوي ملي كليد خورد، هرازگاهي اخبارش رسانهاي ميشود، اما تا اينجاي
كار مشخص شده پشت اين ايده صرفا تعدادي چهره شاخص از اين جناح و آن جناح
قرار دارند و هيچ پشتوانه جدي جريانياي ندارد. بدون پشتوانه جريانيای كه
به عزمی جدي در سطوح مختلف قدرت منجر شود، بعيد است اين گفتوگوها به
سرانجام برسد. تابهحال اين چهرههاي اصلاحطلب بودهاند كه اخباري از
گفتوگوي ملي درز ميدادند و از آن حمايت ميكردند؛ در اردوگاه اصولگرايي
اگر نقد، انتقاد و حملهای به ايده گفتوگوي ملي نبود، حداقلش اين بود كه
سكوت حكمفرما بود.
حالا محمدرضا باهنر، رئیس جبهه پیروان خط امام و رهبری، از حضور خود و
عزتالله ضرغامی در جلسات «گفتوگوی ملی» خبر داده و درعينحال تأكيد كرده
است: «هیچ مأموریتی از طرف اصولگرایان برای حضور در این جلسات ندارم». او
گفته: «ممکن است من چهرهای شناختهشده در جریان اصولگرا باشم، اما از طرف
اصولگرایان هیچ مأموریتی برای حضور در این جلسات ندارم. قاعدتا آقای عارف
هم از طرف اصلاحطلبان هیچ مأموریتی ندارد. هدف ما این بود که این کار را
شروع کنیم تا این کار توسعه یابد و بسیاری از مشکلات را حل کند».
او پيش از اين نیز گفته بود: «میخواهم به خودمان و دوستان اصلاحطلب
توصیهای بکنم و آن این است که برای پاگرفتن ایده گفتوگوی ملی، از جاهای
سخت شروع نکنیم. ما آنقدر مشکل برای تفاهم و حلشدن داریم که حالاحالاها
وقت به اختلافات سخت نمیرسد. من و چند نفر دیگر در مجمع تشخیص مصلحت
نظام، در راستای ایده گفتوگوی ملی برای حل مسائل تاکنون با هفت یا هشت
وزیر و محمود واعظی، رئیسدفتر رئیسجمهوری که در تصمیمگیریهای دولت
بسیار نقشآفریناند، دیدار کردهایم. با رئیس قوه قضائیه نیز جلسهای
دوساعته داشتهایم و گفتهایم تا نهادها برای حل مسائل همکاری نکنند، کاری
از پیش نمیرود. هم اصلاحطلب بین ما هست و هم اصولگرا؛ ما از طرف جایی یا
نهادی مأمور نشدهایم، خودمان خودجوش وارد میدان شدهایم». اينطور كه
مشخص است، براي اين گفتوگوهای با قدمت يكساله، حتي دستور كار مشخصي نیز
ذكر نشده است. باهنر گفته: «البته هرکسی برای این جلسات یک اسمی انتخاب
میکند. ما فکر میکنیم باید گاهگاهی با جریانات مختلف سیاسی بنشینیم،
جلساتی داشته باشیم و مذاکراتی انجام دهیم. البته ممکن است نقدهایی هم به
یکدیگر داشته باشیم و ذیل همین گفتوگوها، این نقدها را مطرح کنیم. باید
تلاش کنیم این نقدها تبدیل به پرخاشگری و توهین نشود. این صحبتها اگر
رودررو باشد، بهتر از این است که در رسانهها انجام شود. البته این جلسات
تاکنون مرتب برگزار نشدهاند، ولی سعی میکنیم هرازچندگاهی این جلسات را
داشته باشیم».
بهترين نام براي اين گفتوگوها، همان چيزي است كه باهنر به آن اشاره كرده
است: «این گفتوگوها فعلا گعده است. البته مسیری را مشخص کرده و گفتهایم
اول باید روی مسائلی بحث کنیم که هیچ اختلافی باهم نداریم، یا اختلافمان
بسیار کم است. فعلا گعده است و اگر منسجم و مرتب شود، یک نفر بهعنوان
سخنگو، گزارشی را درباره آن اعلام خواهد کرد».
او میگوید: «یک جلسه من هستم، یک جلسه آقای ضرغامی، یک جلسه هم ممکن است
هر دو شرکت کنیم». باهنر خود را نماینده اصولگرایان در این جلسات نمیداند و
تأکید میکند: «عارف هم به نمایندگی از اصلاحطلبان در این نشستها حضور
ندارد».
او مرزهای اصلاحطلبی و اصولگرایی را سر جای خودش میداند و میگوید: «با
برگزاری این جلسات قرار نیست من اصلاحطلب بشوم و عارف اصولگرا». باهنر
تأكيد كرده است اين جلسات پشتوانه جرياني ندارد: «یک ساختار و جلسه
تعریفشده نیست؛ نشستهایی است که امکان دارد به یکسری جلسات مشخص و روشن
تبدیل شود و اگر منسجم و مرتب شود، یک نفر بهعنوان سخنگو گزارشی را درباره
آن اعلام خواهد کرد. بیشتر با آقای عارف و دوستانی که در مجمع تشخیص مصلحت
نظام هستند، جلساتی را گذاشتهایم».
نخستين بار فروردين ماه سال گذشته محمدرضا تابش عضو فراکسیون امید مجلس
گفته بود: «با توجه به پالسهای مثبتی که از سوی اصولگرایان برای گفتوگوی
ملی فرستاده میشود، امیدواریم این بحث در سال آتی به نتیجه برسد». اخبار
حاکی از این بود که جلساتي بين اسحاق جهانگیری، علیاکبر ناطقنوری، حسن
روحانی و سیدحسن خمینی در جریان است. گفته میشد که علیاکبر ناطقنوری در
این جلسات به نمایندگی از جریان اصولگرایی حضور مییابد و صحبتهای جدیای
هم از سوی او مطرح شده است. اين در حالي است كه نه ناطقنوري چندان جايگاهي
در بين اصولگرايان دارد و نه خودش ديگر تمايلي به بازگشت به عرصه سياست.
محمدرضا باهنر گفته است او حتي ديگر مشورتهاي انتخاباتي هم نميدهد.
مهمترین واژه یا اصطلاح کلیدی رئیسجمهوری، حسن روحانی، در کنفرانس خبری
۱۷ بهمن ۱۳۹۶ و به مناسبت سیونهمین سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی هم اشاره
به موضوع «گفتوگوی ملی» داشت. گفته میشود اسحاق جهانگیری هم نخستین فردی
بود که گفتوگوی ملی را محکمتر از سایر چهرههای سیاسی مطرح کرد؛ در همان
روزهای انتخابات و بعد از آن گفت: «راهحل مسائل کشور، وحدت، انسجام و
راهاندازی گفتوگوی ملی است. دوران حذف سپری شده و باید با یکدیگر گفتوگو
کنیم؛ گفتوگو بین جریانهای سیاسی و گفتوگوی ملی بین اقوام».
احمد مازنی، نماینده تهران و عضو فراکسیون امید که مهرماه ۹۵ ضرورت
گفتوگوی ملی را در نطق اضطراری خود در مجلس مطرح کرده بود، بهمنماه سال
گذشته درست بعد از آن تجمعات اعتراضی، از اجماع و طرح این موضوع با
چهرههای سیاسی جریان اصولگرا خبر داده بود. به گفته وی، یک کمیته ویژه در
مجلس و فراکسیون امید تشکیل شده است. مازنی گفته بود: «آقای باهنر و آقای
حدادعادل هم دراینباره با آقای عارف دیدار داشتهاند، همچنین در حاشیه
جلسات مجمع گویا دراینباره صحبتهایی کردهاند و داریم به سمت نشست اولیه
گفتوگوی ملی که پیشگفتوگو است، میرویم». او همچنین گفته بود که مسئله
گفتوگوی ملی در سطح افرادی در مجمع تشخیص در حال بررسی است و با چهرههایی
مانند آقایان سیدمحمد خاتمی، سیدمحمد موسویخوئینیها، عبدالواحد
موسویلاری و در طرف دیگر غلامعلی حدادعادل، احمد توکلی، محمدرضا باهنر،
علیاکبر ناطقنوری و عباسعلی کدخدایی صحبت شده است.
طراحان اولیه ایده «گفتوگوی» ملی جریان اصلاحطلب و دولت اعتدالی بودند.
بهزاد نبوی در دفاع از طرح گفتوگوی ملی گفته بود: «من بحث گفتوگوی ملی را
نه بهعنوان یک شعار، بلکه بهعنوان یک ضرورت ملی مطرح کردهام. باید برای
حفظ منافع کشور، ملت و نظام به هر شکل ممکن وارد تعامل و گفتوگو شد و به
تحلیل و مواضع مشترک دست یافت... کسانی که شعار «اصلاحطلب، اصولگرا، دیگه
تمومه ماجرا» سر دادند، خواسته یا ناخواسته در زمین تندروهایی بازی
میکنند که قصد آنها شکست اعتدال و اصلاحات است. با اين حال برخی چهرههای
اصلاحطلب از شرایط گفتوگوی ملی و نه لزوما شروط آن سخن گفتهاند. مثلا
محسن میردامادی با اشاره به اینکه گفتوگوی ملی از مذاکرات برجام سختتر
است، گفته بود: «در گفتوگوی ملی باید صدای همه مردم شنیده شود. گفتوگوی
ملی به معنای گفتوگوی اصلاحطلبان و اصولگرایان نیست... گفتوگویی
میتواند ملی خوانده شود و جامعه را از بیاعتمادی موجود نجات دهد و
امیدآفرین شود که همه صداهایی که در جامعه هست، در آن شنیده شود...».
واکنش اصولگرایان به طرح گفتوگوی ملی تاکنون یکدست نبوده است. آنها
برخلاف اصلاحطلبان بهجای شرایط از شروط صحبت کردهاند؛ شروطی که حالت
فصلالخطابگونه دارد. مثلا غلامرضا مصباحیمقدم، عضو جامعه روحانیت مبارز
گفته بود: «یک مانع بزرگ برای عدم استقبال از پیشنهاد اصلاحطلبان میبینم و
آن، این است که اصلاحطلبان هنوز مواضع خود را نسبت به فتنه ۸۸ اعلام
نکرده و به نحوی آن مسیر را ادامه میدهند».